ΦΥΣΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΜΕΛΙΟΥ
Το μέλι είναι μια πυκνή υδατική διάλυση διαφόρων ουσιών συμπεριλαμβανομένων ανόργανων ιόντων, ιχνοστοιχείων, απλών και συνθέτων ζαχάρων, καθώς επίσης και ουσιών που βρίσκονται σε κολλοειδή διασπορά όπως είναι οι μακρομοριακές ενώσεις πρωτεϊνών και πολυζαχαριτών, ενζύμων, οργανικών οξέων, αρωματικών ουσιών, γυρεοκόκων κ.α.
Η βιολογική αξία του μελιού είναι πολύπλοκο φαινόμενο και σχετίζεται γενικά με τη διαιτητική του αξία καθώς επίσης και με την επίδραση που ασκεί το προϊόν σε ζωντανούς οργανισμούς όπως είναι η αντιβακτηριακή, η αντιοξειδωτική ιδιότητα, η θερμιδική αξία και άλλες δράσεις.
Είναι μια φυσική τροφή που δε δέχεται καμία επεξεργασία και αποτελείται από πολλά συστατικά που στο σύνολο τους ξεπερνούν τα 180(white, 1979). Τα απλά και σύνθετα ζάχαρα του μελιού, τα μεταλλικά στοιχεία, τα λιπαρά και οργανικά οξέα, τα αμινοξέα, οι αρωματικές ουσίες, τα αντιβιοτικά, οι βιταμίνες, τα ένζυμα και τα άλλα συστατικά που συνυπάρχουν στο μέλι και η οργανική τους διασύνδεση, του προσδίδουν μοναδικές ιδιότητες.
Η συχνή χρησιμοποίηση μελιού δίνει δύναμη και ευεξία στον οργανισμό. Βοηθά τη λειτουργία των ενδοκρινών αδένων του οργανισμού και τον ελαττωματικό μεταβολισμό, ρυθμίζει τη λειτουργία του εντέρου και στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας.
Τα ζάχαρα του μελιού ( γλυκόζη, φρουκτόζη ) είναι κατά κύριο λόγο απλά γι’ αυτό και το προϊόν αφομοιώνεται γρήγορα και αποτελεί μία άμεση πηγή ενέργειας.
Τα μεταλλικά στοιχεία, κάλιο, ασβέστιο, χλώριο, νάτριο.
Τα ιχνοστοιχεία του μελιού είναι απαραίτητα συμπληρωματικά στοιχεία για την υγιή ανθρώπινη ύπαρξη. Στο μέλι μέχρι στιγμής έχουν ανιχνευθεί 4 από τα 9 απαραίτητα ιχνοστοιχεία. Συγκεκριμένα έχει ανιχνευθεί ο σίδηρος, ο χαλκός, το μαγγάνιο και το πυρίτιο.
Τα ένζυμα του μελιού( ιμβερτάση, διαστάση, οξειδάση της γλυκόζης, καταλάση) είναι απαραίτητοι θρεπτικοί καταλύτες.
Τα οργανικά οξέα του μελιού διαμορφώνουν κατά ένα μέρος την οσμή του, είναι σημαντικά για την γεύση και τέλος ασκούν ευνοϊκή επίδραση στην όρεξη. Στο μέλι βρέθηκε το γλουκονικό, το οξικό, το μηλικό, το κιτρικό, το γαλακτικό και άλλα οξέα.
ΚΡΥΣΤΑΛΛΩΣΗ ΜΕΛΙΟΥ
Η κρυστάλλωση είναι φυσική ιδιότητα και δεν σχετίζεται με την ποιότητα του προϊόντος. Τόσο το αγνό όσο και το νοθευμένο προϊόν είναι δυνατό να κρυσταλλώσουν ή να παραμείνουν σε ρευστή κατάσταση.
Το μέλι κρυσταλλώνει με δύο τρόπους:
- Ανομοιόμορφα. Σχηματίζονται στη μάζα του μελιού χοντροί κρύσταλλοι, οι οποίοι βυθίζονται στον πυθμένα του βάζου, δημιουργώντας έτσι μία άνιση κατανομή κρυστάλλων. Στα επιφανειακά στρώματα αυξάνεται η υγρασία και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το προϊόν να υποστεί ζύμωση, να ξινίσει και να αποκτήσει απωθητική εμφάνιση.
- Ομοιόμορφα. Σχηματίζονται μικροί κρύσταλλοι, οι οποίοι κατανέμονται ομοιόμορφα σ΄όλη την μάζα του μελιού. Στην περίπτωση αυτή το προϊόν δεν κινδυνεύει να ξινίσει και η εμφάνιση του δεν είναι απωθητική.
Το μέλι, ανάλογα με την φυτική του προέλευση και τη χημική του σύνθεση, κρυσταλλώνει γρήγορα, αργά ή και καθόλου.
Πίνακας. Ταχύτητα κρυστάλλωσης των ελληνικών αμιγών κατηγοριών μελιού.
Κατηγορία μελιού | Χρόνος κρυστάλλωσης σε μήνες |
Πευκόμελο Ελάτης Καστανιάς Θυμαριού Πορτοκαλιάς Βαμβακιού Ερείκης Ηλίανθου | Μετά από 24 μήνες Δεν κρυσταλλώνει 12-18 8-18 1-3 1-2 2-3 1-2 |
ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΜΕΛΙΟΥ
Λόγω της διατροφής που κάνει ο σημερινός άνθρωπος, ο αριθμός των μικροβίων στο έντερο του είναι μεγάλος. Τα μικρόβια αυτά εκκρίνουν τοξίνες οι οποίες είναι το έναυσμα για να εκδηλωθούν σοβαρότατες ασθένειες όπως η αρθρίτιδα, το άσθμα, τα εξανθήματα, η αλλεργία, η υπέρταση και άλλα( Σταθόπουλος 1993). Υπάρχουν επίσης ιατρικές μελέτες που αποδεικνύουν ότι τα άτομα που έχουν μεγάλη πυκνότητα μικροβίων στο έντερο είναι επιρρεπέστερα προς τον καρκίνο του εντέρου. Το μέλι είναι τροφή που συμβάλει στο να ελαττωθεί ο ολικός αριθμός μικροβίων του εντέρου.
Σύμφωνα με τον Riches (1987) η συχνή κατανάλωση μελιού βοηθά στο να αντιμετωπισθούν προβλήματα αλλεργίας που προέρχονται από την αιωρούμενη στο περιβάλλον γύρη. Τούτο οφείλεται στο ότι, η μικρή ποσότητα γύρης που περιέχει το μέλι ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού και το βοηθά να αναπτύξει ανοσία.
Έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο Αμερικάνικο Ίδρυμα Υγείας στο Valhalla της Ν. Υόρκης αποκάλυψε ότι διάφορα συστατικά του μελιού και της πρόπολης έχουν αντικαρκινικές ιδιότητες (Rao et al 1994). Στις αντικαρκινικές αυτές ουσίες συγκαταλέγονται τα καφεϊκά οξέα που υπάρχουν σε αρκετά αυξημένες συγκεντρώσεις στο μέλι. Σε πρόδρομες επιστημονικές μελέτες βρέθηκε ότι τα οξέα αυτά εμποδίζουν την ανάπτυξη σε καλλιέργειες καρκινικών κυττάρων του εντέρου, ιδιαίτερα ενός τύπου που ονομάζεται αδενοκαρκίνωμα.
Οι Balogh et al (1964) κάνοντας δοκιμές βρήκαν ότι η κατανάλωση μελιού βοηθά στη γρηγορότερη απαλλαγή από την κατάσταση μέθης.
Ο Burlado (1978) πειραματίσθηκε με ανθρώπους όπου αποδείχθηκε ότι το μέλι βοηθά σημαντικά στο να αντιμετωπισθούν προβλήματα από εγκαύματα.
Η παρατεταμένη κατανάλωση μελιού από άτομα που πάσχουν από καρδιακές διαταραχές έχει ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της κατάστασης τους. Η δράση αυτή οφείλεται στην αποθήκευση γλυκογόνου στους μύες της καρδίας και στην ακετυλοχολίνη η οποία διευρύνει τις στεφανιαίες αρτηρίες και δυναμώνει τη λειτουργία της καρδίας.
Κλινικές δοκιμές πραγματοποιήθηκαν σε 55 ασθενείς οι οποίοι υπέφεραν από στομαχικό έλκος. Οι ασθενείς ακολούθησαν ήπια δίαιτα και κατανάλωσαν 30gr μελιού 3 φορές την ημέρα πριν το γεύμα. Τα 2/3 των ασθενών αναρρώσαν τελείως, η αναιμία υποχώρησε στους περισσότερους και κανένας δεν παρουσίασε αιμογλοβίνη κάτω από 50% (Salem, 1981).
Το μέλι σκέτο ή αναμεμειγμένο με διάφορα βότανα, βελτιώνει τη βραχνάδα και ελαφρύνει την αναπνοή. Η δράση αυτή του μελιού αποδίδεται στα ζάχαρα, στα αιθέρια έλαια και στις απολυμαντικές ιδιότητες του μελιού (joirisch, 1968).